Londyn

Londyn (ang. London) - miasto w południowo-wschodniej części Wielkiej Brytanii, stolica tego państwa, a także stolica Anglii.

Położony nad Tamizą, jest trzecim największym miastem Europy (po Moskwie i Stambule, przed Paryżem), jest także największym miastem Unii Europejskiej i jednym z większych miast świata zarówno w skali samego miasta jak i aglomeracji. Liczba mieszkańców Londynu (w granicach tzw. Greater London) wynosi ok. 7,6 mln (2007) na obszarze 1 607 km2; cała zaś aglomeracja londyńska, łącznie ze wszystkimi przyległymi miastami (od Tonbridge na południowym wschodzie po Windsor na północnym zachodzie) liczy ok. 20 mln mieszkańców (obszar tzw. megalopolis). Około 20% mieszkańców pochodzi z Azji, Afryki i Karaibów.

Współczesny Londyn jest największym centrum finansowym świata (od 2006 przed Nowym Jorkiem). Tutaj dokonuje się 30% światowego obrotu walutami i 40% światowego obrotu Euroobligacjami. W Londynie usytuowanych jest kilkaset banków, największa giełda w Europie (trzecia na świecie), liczne towarzystwa ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Londyn jest także ogromnym ośrodkiem medialnym.

Miasto, pełne zabytków i muzeów, przyciąga rocznie ok. 30 mln turystów.

Podział administracyjny

Administracyjnie Wielki Londyn (Greater London) jest podzielony na 32 dzielnice (Boroughs) oraz autonomiczne City: z tego 12 oraz City of London tworzą Inner London (Wewnętrzny albo Centralny Londyn), a pozostałe - Outer London. Najważniejsze (również ze względów historycznych) dzielnice to City of London i City of Westminster położone na północnym brzegu Tamizy, oraz Southwark i Lambeth na południowym brzegu.

Można również dokonać podziału na Londyn północny, południowy, zachodni oraz wschodni.

Główne atrakcje turystyczne

• Tower of London jest budowlą pełniącą niegdyś funkcje obronne jak i pałacowe. Jakkolwiek budynek był także więzieniem, miejscem egzekucji, mennicą, arsenałem i skarbcem. Ostatnim władcą Anglii który wykorzystywał ją w celach obronnych był Jakub I (1566-1625). Tower of London założona została przez Wilhelma Zdobywcę w roku 1078 by dziś stać się jednym z popularniejszych fortów świata. Obecnie ulokowane są tu klejnoty koronne o bezcennej wartości. W Tower of London znajduje się również cieszącą się złą sławą Bloody Tower oraz Beauchamp Tower wraz z ponad 90 napisami wyrytymi przez jej więźniów. W Martin Tower znajduje się wystawa "Korony i diamenty", która poświęcona jest ewolucji królewskich koron w Wielkiej Brytanii i niezwykłej roli, jaką odegrały w niej diamenty.

• Big Ben początkowo nazwa odnosiła się do dzwonu z Wieży św. Szczepana zwanej również Wieżą Zegarową , należącą do Pałacu Westminsterskiego. Dziś nazwa Big Ben odnosi się często zarówno do dzwonu, jak i zegara i samej Wieży. Budowę tej neogotyckiej wieży podjęto po pożarze Pałacu w 1834 roku. Inauguracja otwarcia odbyła się 31 maja 1859 roku. Dzwon waży 13 ton. Zegar jest największym zegarem w Wielkiej Brytanii. Średnica każdej tarczy wynosi 7,5 m., wskazówki mają długość 4,25 m. Co kwadrans wybijana jest melodia wzorowana na tej z dzwonu St Mary's Church w Cambridge - jest to wariacja na temat kilku taktów z 'Mesjasza' Haendla. O północy 31 grudnia 1923 roku dźwięk zegara można było po raz pierwszy usłyszeć w radio BBC.

• Katedra Świętego Pawła w Londynie znajduje się w centrum Londynu nazywanym The City. Jej budowa trwała w latach 1675 - 1710. Katedra charakteryzuje się monumentalną kopułą o średnicy 50 metrów i wadze 700 ton. Wysokość budowli mierzona od posadzki do krzyża znajdującego się na szczycie kopuły wynosi 108 metrów, długość 158 metrów. We wnętrzu katedry znajduje się kilka galerii sztuki.

• Most Tower Bridge przecinający Tamizę stał się symbolem Londynu. Środkowa część składa się z dwóch ważących po 1100 ton zwodzonych przęseł mostu podnoszących się w ciągu 90 sekund. Zwieńczone pinaklami wieże oraz pomost kryją mechanizm służący do podnoszenia ruchomych przęseł. Są one unoszone by umożliwić przepłynięcie dużych statków lub z powodu specjalnych okoliczności. W wieżach mostu znajduje się muzeum jego historii, a z górnego pomostu, obecnie otwartego dla turystów roztacza się piękny widok na rzekę Tamizę. Most jest szeroki na 60 metrów, a wysokość przy podniesionych przęsłach - 40 metrów. W swych czasach świetności był otwierany pięć razy dziennie.

• Opactwo Westminsterskie jest kompleksem budowli, położonych nad Tamizą. Znajdują się tu m.in. neogotycki Pałac Westminsterski będący siedzibą Parlamentu, wieżą ze słynnym zegarem Big Ben, średniowieczny kościół św. Małgorzaty oraz słynne opactwo Westminster Kompleks ten do XVI wieku był rezydencją królewską, wówczas to umiejscowiono w nim Izbę Lordów i Izbę Gmin. Najstarszym budynkiem Parlamentu jest Westminster Hall. Pierwsze posiedzenie angielskiego Parlamentu odbyło się w 1265 r. Opactwo Westminsteru ściśle związane jest historią Anglii: od czasów Wilhelma Zdobywcy (1065) koronuje się tu władców kraju, używając tronu koronacyjnego z 1307 roku. Znajdują się tu groby królewskie oraz groby i tablice pamiątkowe najwybitniejszych angielskich twórców, uczonych i polityków. Łącznie na terenie opactwa spoczywa około 3300 zmarłych.

• Pałac Buckingham jest od 1837 roku oficjalną siedzibą monarchów brytyjskich oraz największym na świecie pałacem królewskim wciąż pełniącym swą pierwotną funkcję. Pałac został oddany do użytku w 1703 roku jako rezydencja miejska Księcia Buckingham. W 1762 roku król Anglii Jerzy III wszedł w posiadanie pałacu, który przekształcono w jego prywatną rezydencję. Obecnie Pałac Buckingham jest również miejscem uroczystości państwowych oraz oficjalnych spotkań głów państw. Dla Brytyjczyków pałac stanowi jeden z symboli Wielkiej Brytanii; tutaj Londyńczycy składali kwiaty po śmierci księżnej Walii, Diany. Obecnie pewna część Pałacu udostępniona zwiedzającym. Na placu przed Pałacem stoi pomnik Królowej Victorii.

• Hyde Park położony na obszarze 2,5 km2 jest jednym z kilku parków królewskich w Londynie. Jezioro Serpentine dzieli park na dwie części. Hyde Park założony został w 1536 roku przez Henryka VIII, który pozyskał tutejsze grunty od mnichów z Opactwa Westminsterskiego. Większa część obiektów architektonicznych w parku zaprojektowana została w latach 20. XIX wieku przez Decimusa Burtona. W Hyde Park znajduje się miejsce w którym każdy może wyrazić swe poglądy, niezależnie od ich znaczenia, przemawiali tam m.in. Karol Marks i Włodzimierz Lenin.

• Muzeum Brytyjskie powołane w roku 1753 na mocy ustawy Parlamentu Brytyjskiego. Początkowo wystawiane były tam kolekcje Sir Hansa Sloana, dziś prezentowane są tam eksponaty z przekroju ludzkiej cywilizacji od czasów prehistorycznych po współczesność. Do najbardziej popularnych zaliczany jest kamień z Rosetty, rzeźby z Partenonu, skarb Sutton Hoo, skarb z Mildenhall i waza Portlanda.

Kultura

Londyn jest wielkim ośrodkiem kulturalnym o światowym znaczeniu, swe siedziby mają tu m.in.:

• Opera Królewska Covent Garden i Angielska Opera Narodowa w London Coliseum,

• 5 orkiestr symfonicznych w tym (London Symphony Orchestra, BBC Orchestra i London Philharmonic Orchestra)

• monumentalne sale koncertowe, w tym Royal Albert Hall

• ponad 40 teatrów, zgrupowanych głównie w dzielnicy West End

Londyn jest także kojarzony z ogromną liczbą historycznych parków, m.in. Hyde Park, St. James's Park, Kew Gardens, Green Park czy Regent's Park.

Muzea

Londyn zaliczany jest do największych na świecie ośrodków obrotu dziełami sztuki i pozostaje jednym z największych centrów muzealnych Europy. Ponad 60 muzeów i stałych galerii przyciąga turystów z całego świata. Najbardziej znane z nich to:

• Muzeum Brytyjskie,

• National Gallery,

• Tate Gallery,

• Muzeum Wiktorii i Alberta,

• Muzeum Figur Woskowych Madame Tussaud,

• Muzeum Historii Naturalnej.

Godne podkreślenia jest Muzeum Brytyjskie (ang. British Museum - największy kompleks muzealny na świecie) z dużymi zbiorami starożytnej egipskiej, greckiej, rzymskiej, prekolumbijskiej, indyjskiej i Dalekiego Wschodu (m.in. chińskiej, japońskiej) oraz numizmatyki.

National Gallery posiada kolekcję malarstwa europejskiego od XIII do końca XIX wieku, natomiast Tate Gallery może pochwalić się bogatymi zbiorami sztuki angielskiej począwszy od XVI aż do XX wieku oraz współczesnej sztuki światowej, z dobudowaną Clore Gallery, w której ulokowana jest spuścizna malarza J.M.W. Turnera.

Victoria and Albert Museum ma bogate zbiory rzeźby, ceramiki, mebli, wyrobów z metalu (kolekcja sreber), ubiorów oraz sztuki z Indii i Dalekiego Wschodu (m.in. chińskiej, japońskiej i koreańskiej), a także malarstwa angielskiego z lat 1700-1900.

Komunikacja

Londyn jest wielkim węzłem komunikacji drogowej, krzyżuje się tam dziewięć autostrad oraz pięć innych ważnych dróg krajowych. Wszystkie połączone są z autostradą M25, która tworzy pierścień wokół miasta.

W Londynie znajduje się 10 dużych dworców kolejowych. Pomimo uruchomienia bezpośredniego połączenia do Paryża i Brukseli w 1994 roku przez tunel pod kanałem La Manche, znaczenie komunikacji kolejowej wciąż spada, głównie z powodu wysokich cen biletów.

Miejska

Przewozy pasażerskie wewnątrz aglomeracji odbywają się płynnie dzięki systemowi metra, będącemu najstarszym na świecie, o łącznej długości wszystkich linii 392 km (w tym 171 km pod ziemią), z liczbą 268 stacji. Rocznie przewozi ono około 800 milionów pasażerów. Dojazdy do pracy umożliwia szybka kolej podmiejska. Brzegi Tamizy spięte są 28 mostami drogowymi i kolejowymi oraz trzema tunelami pod jej korytem.

Lotniska w Londynie od największego:

Londyn- Heathrow obsługujący około 65 milionów pasażerów,

Gatwick około 30 milionów,

Stansted około 23 milionów,

Luton około 10 milionów oraz

Londyn-City około 3 milionów pasażerów rocznie.

Wodna

W dzielnicy Woolwich (cześć Greenwich), około 10 km w dół rzeki od Tower, zlokalizowany jest duży port handlowy. Dzięki pływom morskim w estuarium Tamizy, port londyński jest przystosowany do obsługi jednostek o zanurzeniu 11,2 m. Większość ładunków jest przeładowywana ze statków na barki, które dostarczają towary do zakładów przemysłowych po obu brzegach Tamizy, docierając do 225 km w głąb wyspy. Przeładunki w porcie w 2000 roku wyniosły 62 mln ton, z czego najwięcej przypada na surowce dla przemysłu spożywczego, włókienniczego, papierniczego i paliwowego.

Porty kontenerowy i pasażerski obsługujące stolicę znajdują się w Tilbury, poza obrębem aglomeracji.

Na podstawie: artykuł Londyn (http://pl.wikipedia.org/wiki/Londyn) w Wikipedii

licencja: GNU Free Documentation Licence, autorzy: Wikipedyści